Zofia Dobrowolska
Życie p. Zofii Dobrowolskiej związane jest z piękną ziemią mazowiecką.
Pracę z dziećmi rozpoczęła w 1914 roku, w środowisku wiejskim, w szkole podstawowej w Budach Siennickich koło Nasielska. Z entuzjazmem wspominała pracę pedagogiczną w pierwszej szkole, co zawdzięczała wspaniałym umiejętnościom nawiązywania kontaktów z ludźmi. Nie przerażała jej parokilometrowa jazda saniami podczas siarczystych mrozów, gdy drogi były zawiane śniegiem. Na zawsze został jej w pamięci życzliwy stosunek gospodarzy, którzy przed podróżą nagrzewali sanie gorącymi cegłami. Jazda saniami przy dźwięku janczarów, po błyszczącym w słońcu śniegu, była wielką przyjemnością.
Serdeczne wspomnienia ze współpracy z panią Dobrowolską przekazała swym młodszym współpracownikom jej najbliższa koleżanka i przyjaciółka ze szkoły w Budach Siennickich, pani Czesława Żbikowska.
W 1932 r. p. Dobrowolska podjęła pracę jako nauczycielka w Szkole Podstawowej im. J. Piłsudskiego w Modlinie Twierdzy. Podczas pieszych powrotów z pracy do domu w Pomiechówku miała okazję podziwiać uroki przyrody: łąki nad Narwią i zmieniające się w zależności od pór roku barwy przyrody. W celu poznania piękna innych zakątków, uczestniczyła w wycieczkach krajowych i zagranicznych. Po całorocznej pracy wyjeżdżała z panią Milewską, nauczycielką z Pomiechówka, do krajów położonych nad Morzem Śródziemnym i Czarnym. Dbała o podnoszenie swoich kwalifikacji z geografii i przyrody.
Wielkim wstrząsem był dla niej wybuch II wojny światowej. Boleśnie przeżyła kapitulację Modlina, zwłaszcza widok zbombardowanych domów i pożar jej rodzinnego domu w 1939 roku. Z częściowo zniszczonego budynku szkoły w Modlinie Twierdzy, w której wtedy pracowała wydobyła okrągłą pieczęć, którą przechowywała nawet po wysiedleniu jej z wynajmowanego mieszkania. Z żalem rozstawała się z pieczęcią, gdy na wniosek władz oświatowych musiała ją zwrócić kierownictwu szkoły.
We wrześniu 1939 r. część województwa warszawskiego została włączona do III Rzeszy. Na jej terenie zlikwidowano placówki oświatowe, za organizację nauczania groziła śmierć lub obóz koncentracyjny. Nowy Dwór Mazowiecki znalazł się na terenie III Rzeszy. Od listopada 1939 r. do 1940r. nauczyciele, którzy znaleźli się na terenie III Rzeszy rozpoczęli organizowanie tajnego nauczania. Zimą 1940 roku pani Dobrowolska, która mieszkała wtedy w Pomiechówku w wynajętym mieszkaniu u pani Marii Budkiewicz, rozpoczęła organizację tajnych kompletów na terenie Bronisławki i Modlina Starego. Zorganizowała trzy komplety. Ich prowadzenie powierzyła uczennicom Modlińskiego Gimnazjum i Legionowskiej Handlówki; Alinie Piróg, Halinie Twardowskiej i Wandzie Przytule. Uczyły one najmłodsze dzieci podstawowych umiejętności: pisania, czytania, liczenia. Zajęcia odbywały się w różnych domach prywatnych. Działały do końca wojny. Przez okres wojny pani Dobrowolska propagowała wśród rodziców konieczność uczenia dzieci w domach, nadzorowała i opiekowała się tajnym nauczaniem. W miarę możliwości dostarczała podręczniki, książki. W 1941 roku mąż pani Budkiewicz został aresztowany i zesłany do obozu w Dachau. Pani Dobrowolska i pani Budkiewicz zostały wysiedlone na teren Generalnej Guberni do Olszewnicy Starej. Tam została kierowniczką szkoły dla dzieci polskich i w dalszym ciągu uczestniczyła w tajnym nauczaniu.
Wszyscy, którzy zaangażowani byli w walkę z okupantem niemieckim wiedzieli, że w parkanie ogrodu p. Dobrowolskiej była deska przybita tylko jednym gwoździem co umożliwiało ucieczkę przed nieprzyjacielem.
Po wyzwoleniu Modlina i okolic w styczniu 1945r. przystąpiła do organizowania szkolnictwa na tym terenie. Początkowo próbowała reaktywować szkołę w dawnym budynku w Modlinie Twierdzy, ale władze wojskowe, które zarządzały wtedy twierdzą modlińską, nie wyraziły zgody. Jednak już w lutym 1945 roku przy współudziale gminy w Pomiechówku i władz oświatowych, p. Dobrowolska zorganizowała szkołę w czteroizbowym budynku w Modlinie Starym, przy ul. A. Mickiewicza (obecnie M. Kopernika). Obwód szkoły obejmował: Modlin Stary, Bronisławkę, część Nowego Modlina, Stanisławowo oraz włączony obwód Modlina Twierdzy.
Przed rozpoczęciem roku szkolnego 1945/46 na wniosek kierowniczki szkoły p. Zofii Dobrowolskiej i grona nauczycielskiego skierowano do władz oświatowych prośbę o reaktywowanie gimnazjum, na co władze wyraziły zgodę. W nowo utworzonej szkole podstawowej pobierały naukę nie tylko dzieci w wieku szkolnym. Uczęszczała tu także młodzież i osoby starsze, które wcześniej nie miały możliwości zdobycia wiedzy na poziomie podstawowym.
W 1956r. na terenie Szkoły Podstawowej w Modlinie Starym odbyły się patriotyczne uroczystości rocznicowe związane z walką oręża polskiego z najeźdźcą szwedzkim. Podjęto wówczas starania o nadanie szkole imienia jednanego z bohaterów tych walk. Ministerstwo Oświaty nie wyraziło na to zgody.
Działalność pani Dobrowolskiej nie ograniczała się tylko do pracy w szkole. Ta niezwykle energiczna i pracowita kobieta była instruktorem metodycznym biologii i geografii na terenie powiatu nowodworskiego. Organizowała konferencje przedmiotowe, spotkania zespołów metodycznych, udzielała porad z zakresu rozkładu materiału programowego i budowy jednostek lekcyjnych. Aktywnie uczestniczyła w organizowaniu Kasy Zapomogowo- Pożyczkowej dla pracowników oświaty przy zarządzie Powiatowym ZNP i przez kilka lat kierowała tą kasą.
Na konferencji w 1959 r. p. Z. Dobrowolska została zaprezentowana uczestnikom jako zasłużona dla oświaty seniorka. Na tej samej konferencji przedstawiono najmłodszą, rozpoczynającą dopiero pracę nauczycielkę p. Mariannę Jabłonowską, która kilka lat później podjęła pracę w szkole w Modlinie jako nauczycielka, a niedługo potem dyrektorka tej szkoły.
Wskutek dynamicznego rozwoju Modlina i okolic zaistniała konieczność wynajęcia dodatkowo dwóch sal lekcyjnych. Za zgodą dyrektora POM zajęcia odbywały się w budynku zakładowym. Równocześnie kierowniczka szkoły p. Z. Dobrowolska wspólnie z Komitetem Rodzicielskim powołała komitet budowy nowego budynku szkolnego na terenie Modlina Starego, w bliskim sąsiedztwie starego budynku.
Dnia 9 września 1961 roku wbudowano akt erekcyjny w fundamenty nowej szkoły. Otwarcie i oddanie budynku do użytku nastąpiło 26 lutego 1963 roku. Było to historyczne wydarzenie dla społeczności Modlina, a szczególnie dla nauczycieli i uczniów. Pani kierowniczka była bardzo szczęśliwa i wzruszona, gdy z rąk przedstawicieli władz oświatowych i lokalnych przyjmowała symboliczne klucze do nowego obiektu. Spełniły się jej wieloletnie marzenia i oto doczekała się chwili, że mogła kierować szkołą na owe czasy nowoczesną, dysponującą przestronnymi, jasnymi i dobrze wyposażonymi salami. Nie mogła przewidzieć, że nie będzie jej dane cieszyć się zbyt długo. Jej zapał i zaangażowanie przerwała choroba. Mimo pogarszającego się stanu zdrowia wzięła udział w pięknej uroczystość z okazji jubileuszu 50-lecia pracy pedagogicznej. Na uroczystość w dniu 19 stycznia 1964 r. przybyli przedstawiciele władz oświatowych, Zarządu ZNP, władze miasta, przedstawiciele Komitetu Rodzicielskiego i zakładów pracy współpracujących ze szkołą, a przede wszystkim Rada Pedagogiczna, uczniowie szkoły oraz społeczeństwo Modlina i okolic. W okolicznościowych przemówieniach wszyscy wymieniali zasługi Jubilatki, Jej zaangażowanie, ofiarność i niestrudzone dążenie do rozwoju szkolnictwa na tym terenie, do stworzenia dzieciom i nauczycielom jak najlepszych warunków. Po części oficjalnej głos zabrała Jubilatka, szczerze wzruszona i zaskoczona podniosłą uroczystością. Pani Zofia Dobrowolska, kierując słowa do zebranych podziękowała i powiedziała:
„Hasłem naszej szkoły było zawsze wychowanie dzieci i młodzieży w duchu umiłowania prawdy i poszanowania człowieka pracy. Zawsze pragnęłam aby nasze dzieci wyrastały na prawych obywateli kraju, gorąco kochających swoją ojczyznę.
Z okazji mojego jubileuszu pracy nauczycielskiej dziękuję za tak wysoką ocenę mojej pracy, którą zawsze traktowałam jako swój pedagogiczny i obywatelski obowiązek. Osiągane przez naszą szkołę dobre wyniki w dziedzinie nauczania i wychowania były możliwe dzięki wieloletniej rzetelnej pracy Grona Nauczycielskiego, za co składam serdeczne podziękowania drogim koleżankom i kolegom. Serdecznie dziękuję Komitetowi Rodzicielskiemu, który ofiarnie pracował dla dobra mojej szkoły i za harmonijną współpracę.
Szkole w Modlinie Starym, z którą tak się zżyłam, życzę, aby starała się osiągać jak najlepsze wyniki w pracy wychowawczej i dydaktycznej. Przedstawicielom Wydziału Oświaty, Zarządowi ZNP, Władzom Miasta, przedstawicielom zakładów i wszystkim miłym Gościom składam serdeczne podziękowania za pamięć, za przybycie na mój jubileusz za wysoką ocenę i za życzliwe słowa.”
Wśród wpisów złożonych z okazji 50- lecia pracy pedagogicznej p. Z. Dobrowolskiej są między innymi:
„W dniu 19 stycznia 1964 roku z okazji jubileuszu 50 – lecia pracy pedagogicznej, długoletniej kierowniczce i koleżance, Zofii Dobrowolskiej serdeczne życzenia składają przedstawiciele Wydziału Oświaty, Związku Nauczycielstwa Polskiego, Komitetu Rodzicielskiego i zakładów pracy.”
I drugi wpis:
„Z okazji 50-lecia pracy pedagogicznej pani Zofii Dobrowolskiej oraz z tytułu przyjęcia patronatu nad szkołą przez Mazowieckie Zakłady Tłuszczowe, wyrażam przekonanie, że zakłady nasze dołożą wszelkich starań, aby rozwijać życiowe dzieło czcigodnej Jubilatki.”
Jubileuszowi poświęcony był obszerny artykuł w „Głosie nauczycielskim”, pt. „Pół wieku pracy nauczycielskiej”. Przedstawiono w nim długoletnią, ofiarną pracę zawodową i społeczną w szkole i środowisku oraz serdeczny stosunek do współpracowników i rodziców. Podkreślano w nim, że p. Dobrowolska zyskała uznanie władz oświatowych i związkowych oraz środowiska.
W swej codziennej, długoletniej pracy wpajała wychowankom, że prawda i dobro są najwyższymi wartościami i zapewniają człowiekowi spokój sumienia.
Wyznawała też zasadę, że „rzucone ziarno prawdy zawsze zaowocuje, nawet jeśli na owoce trzeba długo czekać”. Przywiązywała dużą wagę do uroczystości patriotycznych związanych z ważnymi wydarzeniami historycznymi. Dbała więc o to by na mogiłach żołnierskich były składane kwiaty – symbol hołdu tym, którzy za ojczyznę oddali swe życie.
W pracy dydaktycznej przywiązywała dużą wagę do ilustrowania wiedzy konkretnymi przykładami ułatwiającymi dzieciom przyswojenie najistotniejszych pojęć. Swój talent pedagogiczny wykorzystywała zarówno w pracy z dziećmi jak i w codziennej współpracy z koleżankami i kolegami. Słynęła z prawdziwie staropolskiej gościnności , czym wśród przyjaciół i pracowników zyskała sobie przydomek „ciocia”.
Sprawy osobiste odkładała zawsze na dalszy plan. Przez wszystkie lata mieszkała w wynajmowanym lub służbowym mieszkaniu i pragnęła, by móc ostatnie lata życia spędzić we własnym domu. Na swojej działce zgromadziła już nawet materiał na budowę, ale moment rozpoczęcia prac ciągle odkładała, gdyż dla niej ważniejsze były sprawy zawodowe.
We wspomnieniach najbliższych współpracowników i przyjaciół pozostała jako osoba pełna dobroci i wyrozumiałości. Zawsze wybaczała ludziom wyrządzone krzywdy. Darzyła wszystkich szacunkiem i sympatią, a za przysługę umiała godnie wynagrodzić. Przykłady te tylko w niewielkim stopniu charakteryzują jej postać i codzienne życie prywatne i zawodowe.
Zofia Dobrowolska zmarła 30 kwietnia 1969 roku. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 3 maja 1969r. W przygotowania do pogrzebu włączyło się kierownictwo szkoły, nauczyciele i rodzice. W ostatniej drodze towarzyszyli jej przedstawiciele ZNP, Wydziału Oświaty, wszyscy nauczyciele szkoły, przyjaciele, rodzina, młodzież szkolna, przybyli tłumnie mieszkańcy Modlina Starego. Uroczystości pogrzebowe odbyły się w kościele parafialnym św. Anny w Pomiechowie. Żegnający zmarłą ks. Prałat Stanisław Mazurczak wspominał, że była osobą głęboko religijną. Szczególnie był jej bliski kult Matki Boskiej Częstochowskiej.
W słowach pożegnania podkreślano, że całe życie podporządkowała pracy zawodowej, pedagogicznej, dobru dziecka, zaangażowaniu społecznemu i upowszechnianiu szlachetnych ideałów. Spoczęła na cmentarzu parafialnym w rodzinnym grobie w Pomiechowie.
Społeczeństwo Modlina starego dla upamiętnienia jej zasług w organizowaniu i rozwoju szkolnictwa na tym terenie wystąpiło o nadanie jej imienia jednej z ulic. Władze Nowego Dworu Mazowieckiego przychyliły się do tej prośby i jedna z ulic Modlina Starego, biegnąca obok szkoły nosi jej imię.
Dzieło życiowe pierwszej kierowniczki szkoły jest godnie kontynuowane. Kolejni dyrektorzy dbali i dbają o to by budynki szkolne były systematycznie modernizowane i rozbudowywane. Zgodnie z potrzebami są ciągle przystosowywane do nowych zadań, od 1 września 1999 roku decyzją władz miasta w budynku szkoły funkcjonuje także gimnazjum.
W dniu 3 maja 1999 r. w kościele parafialnym pod wezwaniem Maksymiliana Kolbego w Modlinie Starym mszę w intencji Z. Dobrowolskiej celebrował ksiądz kanonik Edward Pacek i ksiądz kanonik Janusz Baranowski. Msza wzbogacona została wystawą fotografii, którą przybyli na uroczystą mszę parafianie oglądali z zainteresowaniem. Po mszy złożono kwiaty i zapalono znicze na grobie p. Dobrowolskiej.
Rada Miejska w Nowym Dworze Mazowieckim Uchwała Nr XI/109/15 z dnia 29 września 2015r. nadała pośmiertnie Pani Zofii Dobrowolskiej tytuł "Honorowego Obywatela Miasta Nowy Dwór Mazowiecki".