Twierdza Modlin jest jedną z największych fortyfikacji w Europie, porównywalną z francuską Twierdzą Verdun i stanowi międzynarodowy pomnik architektury obronnej.
Tworzy ją wielokrotnie rozbudowywany zespół umocnień, który skupia w sobie w największym stopniu myśl fortyfikacyjną francuską, rosyjską i polską.
Twierdza Modlin, została założona przez Napoleona, a w 1813 r. wkroczyli do niej Rosjanie. Intensywnie rozbudowywana przez kolejnych carów, w ciągu 90 lat stała się rozległym kompleksem obronnym zajmującym pow. 200 km2. W czasie I wojny światowej twierdza została zdobyta przez Niemców, a po zakończeniu działań wojennych dowództwo nad nią objęło wojsko polskie.
Modlińska forteca miła swój udział w czasie wojny polsko – bolszewickiej 1920 r. W okresie międzywojennym stała się ważnym ośrodkiem szkolnictwa wojskowego. Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku stanowiła ważny przyczółek obronny stolicy. Bohaterska walka zakończyła się dopiero 29 września, po upadku stolicy dzień wcześniej.
Po II wojnie światowej twierdza ponownie stała się ośrodkiem szkolenia wojska. Obecnie nie pełni już swej militarnej roli ale dzięki bogatej historii i zachowanym unikalnym obiektom jest miejscem chętnie odwiedzanym przez turystów.
Park Trzech Kultur przybliża burzliwe dzieje modlińskiej fortyfikacji w oparciu o kultury narodów francuskiego, rosyjskiego i polskiego, które wywarły największy wpływ na jej ponad dwustu letnią historię i niepowtarzalną architekturę, tworząc dziedzictwo kulturowe Twierdzy Modlin o randze europejskiej.
Spacerując po Parku możemy doświadczyć przeplatania się tych kultur. Ich nazwy noszą główne aleje parkowe. Dodatkowo przy każdej z nich stoją tablice informujące o wpływie danej kultury na losy Twierdzy Modlin.
Historia
Park został założony przez Rosjan na przełomie XIX i XX w. lub w początkach XX w. na stoku bojowym sztucznie usypanym jeszcze w czasach napoleońskich. Pod stokiem w kilku miejscach mogły się zachować chodniki minerskie, do których obecnie nie ma dostępu. Usytuowany w centralnej części Twierdzy Modlin park, powiązany był koncepcyjnie z sąsiednimi carskimi blokami i kasynem oficerskim. Po odzyskaniu niepodległości uporządkowano go i nadano mu imię Romualda Traugutta. Sięgał on wówczas aż do Narwi – jego zwieńczeniem był wiadukt przy Bramie Ostrołęckiej połączony schodami z przystanią pływacką.
Korespondent czasopisma „Polska Zbrojna” w wydaniu z 15 sierpnia 1923 r. napisał, że 5 sierpnia tegoż roku [w 59. rocznicę stracenia Traugutta za udział w Powstaniu Styczniowym] odbyło się uroczyste otwarcie i poświęcenie parku, który „został wykończony i doprowadzony do porządku staraniem dowódcy twierdzy pułk. [Edwarda] Malewicza”.
Obecny obszar parku ukształtował się po II wojnie światowej. Już bez nazwy, rozciągał się między kasynem i blokami carskimi. Przekształcono wtedy układ alej parkowych, wprowadzono asfalt i małą architekturę, w tym muszlę koncertową oraz elementy symbolizujące stacjonujące w twierdzy jednostki (kamienne obeliski).
Nazwa Park Trzech Kultur funkcjonuje od 2014 r., i nawiązuje do trzech kultur, które miały największy wpływ na rozwój Twierdzy Modlin. Staraniem władz Nowego Dworu Mazowieckiego przeprowadzono rewitalizacje parku w oparciu o historyczny układ alei parkowych, nawiązującą do czasów jego świetności. Ożywiona przestrzeń stała się ośrodkiem wielu wydarzeń kulturalnych skierowanych do mieszkańców i turystów.
Architektura
Kluczowym założeniem architektonicznym w odniesieniu do uporządkowania Parku Trzech Kultur było nawiązanie do historycznego układu ścieżek i placów, odpowiadającego pierwotnej kompozycji z przełomu XIX i XX w. W tym celu skorygowano przebieg istniejących alejek oraz odtworzono przebieg ścieżek historycznych. Dzięki temu układ komunikacyjny odzyskał swą pierwotną spójność. Większość alejek posiada nawierzchnię mineralną, która dobrze współgra z otaczającą zielenią i nawiązuje do historycznego podłoża. Alejka z nawierzchnią asfaltową przeznaczona jest pod aktywny wypoczynek (jazda na rowerze, rolach, itp.).
Odtworzony historyczny układ parku opiera się na łukach (aleje parkowe) i kole (place). Motyw ten wykorzystano także w elementach małej architektury i przy projektowaniu sceny. Barierki sceny odwzorowują charakterystyczne balustrady na wysokości dachu kasyna oficerskiego. Na placach położono m. in. płyty betonowe, które kiedyś stosowano w reprezentacyjnych miejscach Twierdzy (np. przed wejściem do kasyna).
W parku wyróżniamy dwa place – na pierwszym z nich usytuowany jest Pomnik Obrońców Modlina z 1939 r. na drugim znajduje się scena w formie altany nawiązująca architekturą do czasów, kiedy założono park.
Przyroda
Najwięcej jest w parku robinii akacjowych, klonów, jesionów wyniosłych, topoli białych. Największe zagęszczenie drzew w wieku ponad 120 lat można zaobserwować w środkowym łuku między aleją polską a rosyjską (okolice sceny). Na tyłach Pomnika Obrońców Modlina znajduje się jeden jedyny jarząb szwedzki, który ma ponad 100 lat, szczególnie ciekawy ze względu na zrośnięte pnie tworzące olbrzymi pień o charakterze pomnikowym, niestety usychający. Gatunek jest objęty ścisłą ochroną.
Zapraszamy do spacerowania i poznawania Parku Trzech Kultur, a następnie z tego miejsca całej Twierdzy!
